Deel op social media
Deze oproep van collega Renée Hoekstra vormde de afsluiting van een boeiend en belangrijk gesprek bij ‘Met Mandy!’ van Omroep Zwart. Renée was uitgenodigd om in het programma op NPO Radio 1 in gesprek te gaan met Mandy Woelkens en Nienke ’s Gravemade over financiële zelfstandigheid en weerbaarheid van vrouwen.
Als start van het gesprek las Nienke haar eigen column voor waarin ze het moment beschrijft waarop ze zich realiseerde dat ook zij financieel afhankelijk is. En helaas staat ze hier niet alleen in. Bijna de helft van de vrouwen in Nederland is financieel afhankelijk van een partner of de overheid.
Reden genoeg om hier in de uitzending aandacht aan te geven, waarbij Renée uitgenodigd was om de signalen over financiële afhankelijkheid te duiden aan de hand van haar werk, ervaring en expertise. De belangrijkste inzichten en signalen die Renée besprak delen we hieronder.
Mandy Woelkens neemt tijdens het programma haar luisteraars mee op een verhelderende reis vol veerkracht, omdenken en mensen die een verschil weten te maken. Met persoonlijke interviews, reportages, vernieuwende columns èn muziek brengt Met Mandy! verbindende verhalen die de kracht van mens, maatschappij en media belichten.
In dit artikel gaan we dieper in op de signalen die Renée deelde tijdens de uitzending van 2 februari. Deze uitzending is terug te luisteren via onderstaande link.
Nienke beschrijft in haar column hoe de financiële afhankelijkheid van een partner haar is ‘overkomen’. En dit is ook zoals we het in praktijk regelmatig horen. Vrouwen die Renée spreekt in haar werk – bijvoorbeeld bij Kiezen voor Werk? of het Servicepunt Emancipatie – geven aan dat ze er eigenlijk op een dag plotseling achter kwamen dat ze financieel afhankelijk zijn. Dat ze voor zichzelf niets hebben vastgelegd, zonder daar echt bij stil te staan.
Het besef ontstaat vaak als het eigenlijk al te laat is, bijvoorbeeld bij een scheiding. Dan komen deze vrouwen erachter dat ze koopkracht verliezen, geen professioneel netwerk voor zichzelf opgebouwd hebben en/of een gat in hun CV hebben. De stap terug de arbeidsmarkt op is flink geworden en dat terwijl de noodzaak juist op dat moment hoog is.
Wel of niet werken is een vrije keuze. Maar het is niet vanzelfsprekend dat vrouwen deze keuzevrijheid volledig benutten. Het niet beschikken over alle correcte informatie, groepsdruk, culturele normen of vooroordelen wegen onbewust zwaar bij de keuze om wel of niet te gaan werken. Terwijl betaald werk vrouwen de beste kans biedt op een financieel zekere toekomst.
Daarom hebben we in 2012 in samenwerking met Amsterdamse vrouwenorganisaties ‘Kiezen voor Werk?’ ontwikkeld. Dit programma helpt vrouwen om op eigen kracht een belangrijke stap te zetten in het voorkomen van armoede en schulden.
In het programma worden taboes en belemmeringen met betrekking tot werk bespreekbaar gemaakt door vrouwelijke peer educators met een vergelijkbare achtergrond.
Als het gaat over de financiële zelfstandigheid van vrouwen horen we vaak zinnen die beginnen met ‘Vrouwen moeten…’ of ‘Als vrouwen moeten we…’. Dat kan erop wijzen dat de verantwoordelijkheid hiervoor volledig bij de vrouwen ligt, maar dat is in de praktijk niet zo.
De overheid heeft hier een belangrijke rol in door te zorgen dat er goede en solide regelingen zijn voor beide ouders. En dat het speelveld voor zowel vaders als moeders gelijk is. Bijvoorbeeld door de salariskloof te dichten en de verschillende vormen van discriminatie, waaronder salarisdiscriminatie te bestrijden.
Een andere belangrijke rol is weggelegd voor werkgevers. Om de financiële zelfredzaamheid van vrouwen in een afhankelijkheidssituatie te verbeteren is het belangrijk dat werkgevers zich flexibel opstellen. Zo horen we regelmatig van vrouwen dat ze graag in de buurt willen werken of onder schooltijd, maar dat dat werkgevers hier niet genoeg in meebewegen.
De man werkt, de vrouw zorgt voor de kinderen. Het klinkt ondertussen hopeloos ouderwets maar het is nog vaak de realiteit waar we mee te maken hebben. Met een gesimplificeerde blik kunnen we hier twee niveaus onderscheiden die maken dat deze traditionele verdeling het meest gangbaar blijft.
Aan de ene kant hebben we te maken met een systemisch niveau dat (deels) gevormd wordt door de overheid. Denk bijvoorbeeld aan verlofregelingen voor ouderschap die voor moeders en vaders anders zijn en ook anders beleefd worden. Waar vaderschapsverlof gezien wordt als een leuk extraatje, wordt zwangerschapsverlof gezien als strikt noodzakelijk en met mogelijk negatieve gevolgen voor de carrière van de vrouw. Of het feit dat de belasting- en toeslagenstructuur in Nederland het financieel minder aantrekkelijk maakt voor een tweede verdiener (vaak de vrouw) om (meer) te werken.
Aan de andere kant hebben we het culturele niveau, de manier waarop we naar de rolverdeling binnen het gezin kijken. De denkbeelden en aannames die hier bestaan vormen de keuzes die vaders en moeders maken. Bijvoorbeeld het denkbeeld dat vrouwen beter zijn in de zorgtaken. En de traditionele rolverdeling stuit doorgaans minder op sociale weerstand dan een andere verdeling.
Hoe ouders de zorg- en werktaken verdelen, heeft directe invloed op de financiële situatie van beide partners. Vaak gebeurt dit zonder er bewust bij stil te staan. Uit ons onderzoek binnen het project SamenSpraak blijkt dat veel stellen de intentie hebben om de taken eerlijk te verdelen, maar dat het in de praktijk toch lastig blijkt. In heterorelaties nemen vrouwen nog steeds vaker het grootste deel van de zorg op zich, terwijl mannen zich richten op betaald werk. Dit komt deels door culturele verwachtingen en deels door financiële redenen: mannen verdienen gemiddeld meer en bouwen makkelijker een loopbaan op.
Wat opvalt, is dat de rolverdeling vaak ‘vanzelf’ ontstaat, zonder dat er echt over gesproken wordt. Toch is lang niet iedereen tevreden met hoe de taken verdeeld zijn. Daarom roept Renée in de uitzending van ‘Met Mandy!’ partners op om hierover wél het gesprek aan te gaan.
Praten alleen lost de ongelijkheid niet op, maar het is een belangrijke eerste stap. Bewustwording helpt partners om betere keuzes te maken en voorkomt dat financiële afhankelijkheid ‘per ongeluk’ ontstaat. Daarnaast is het belangrijk dat werkgevers en overheid meewerken aan oplossingen, zoals betere verlofregelingen en flexibele werkmogelijkheden. Samen zorgen we ervoor dat vrouwen meer kansen krijgen op financiële zelfstandigheid.
Wil je meer weten over dit onderwerp? Of ben je benieuwd hoe je als beleidsmaker kunt bijdragen aan meer financiële zelfstandigheid voor vrouwen? Dan gaan we graag met je in gesprek. Vul hieronder jouw gegevens in en wij nemen snel contact met je op.
