Terug naar actueel
  • Burgerschap
  • Gelijkheid
  • Onderwijs
  • Polarisatie
  • 18 april 2025

Omgaan met discriminatie in de klas

Deel op social media

Omgaan met discriminatie in de klas

Discriminatie, racisme en vooroordelen zijn helaas nog dagelijkse realiteit in klasklokalen in Nederland. Als docent of leerkracht heb je een belangrijke rol in het herkennen en tegengaan hiervan, ook al is dat niet altijd eenvoudig. Het zijn beladen onderwerpen die vragen om een zorgvuldige aanpak. Hoe je dit als docent of leerkracht in goede banen kan leiden lees je hieronder.

De impact van discriminatie of racisme op kinderen en jongeren

Discriminatie in de klas leidt niet alleen tot uitstuiting, confrontaties en een onveilige schoolcultuur, het heeft ook directe gevolgen voor de mentale en lichamelijke gezondheid van kinderen en jongeren. Zo kan het leiden tot stress, probleemgedrag en sociale terugtrekking. En het heeft negatieve impact op de ontwikkeling en het adaptieve vermogen van kinderen en jongeren. Discriminatie en racisme in de klas heeft dus directe invloed op het toekomstperspectief van de leerlingen.

In onderstaande afbeelding is te zien hoe discriminatie zorgt voor een slechtere gezondheid. De afbeelding is onderdeel van een onderzoek naar de invloed van discriminatie op gezondheidsverschillen, uitgevoerd door Pharos. Via onderstaande button is het rapport hierover te lezen en te downloaden.

Vooroordelen, stereotypering en discriminatie
Wist je dat...?
  • Jongeren vooral discrimineren omdat ze merken dat anderen dit ook doen? Als ze merken dat racistische, homofobe of seksistische opmerkingen als ‘normaal’ gevonden worden in de omgeving, is de kans dat ze het zelf ook gaan doen groot.
  • Het uitspreken van stereotyperingen leidt tot versterking van de stereotype beelden, zelfs als je het er niet meer eens bent? Door ze uit te spreken worden ze actief in het brein en dat heeft direct invloed op het gedrag.
  • Bewustwording niet voor iedereen werkt als middel tegen discriminatie? Bewustwording van de eigen stereotypen en vooroordelen om deze vervolgens ‘onder controle te houden’ werkt alleen bij mensen die sterk gemotiveerd zijn om zich onbevoordeeld te gedragen én die goed zijn in zelfcontrole. Bij kinderen en jongeren is deze zelfcontrole vaak nog niet goed ontwikkeld, waardoor bewustwording onvoldoende werkt.
  • Jongeren minder vooroordelen krijgen als ze zich gaan inleven in mensen die gediscrimineerd worden? Vooroordelen gaan namelijk over gevoelens – bijvoorbeeld angst of afkeer voor een bepaalde groep – en deze gevoelens kunnen niet rationeel veranderd worden. Maar als ze zich gaan inleven en empathie ontwikkelen mensen die gediscrimineerd worden, dan worden de negatieve gevoelens minder.

Wat je als docent kunt doen tegen discriminatie in de klas

Uit bovenstaande ‘Wist je dat…?’ zijn al een aantal hele concrete acties voor jou als docent of leerkracht te formuleren:

  • Grijp altijd en direct in. Als docent of leerkracht heb je een grote invloed op de sociale norm in de klas. Spreek je dus altijd uit tegen discriminatie en bevestig leerlingen die zich ook uitspreken en discriminatie afkeuren.
  • Discriminatie is verboden in de grondwet en er bestaan geen uitzonderingen op wanneer het wel is toestaan. Stel daarom leerlingen niet de vraag is of discriminatie is toegestaan, een discussie hierover heeft geen nut en kan het beeld oproepen dat discriminatie is sommige gevallen te rationaliseren is.
  • Probeer om stereotypen zoveel mogelijk te vermijden. Zoals hierboven te lezen, zorgt het uitspreken van het stereotype voor activatie in het brein. Het is daarom beter om a-stereotypische voorbeelden te geven.
  • Geef jongeren de kans om zich in te leven in mensen die gediscrimineerd worden. Bijvoorbeeld de inzet van films, boeken of theater. Of door iemand in de klas uit te nodigen die vanuit eigen ervaring met de klas in gesprek kan gaan.

Ondersteuning voor docenten

Gelijk = Gelijk?

Gelijk=Gelijk? is een peer education-programma waarbij peer educators met een diversiteit aan genderidentiteit, seksuele oriëntatie, religieuze en/of culturele achtergronden vanuit hun persoonlijke ervaringen met klas in gesprek gaan.

Het programma bestaat sinds 2008 is bekroond tot het meest baanbrekende initiatief op homo-emancipatiegebied met de LHBTI-innovatieprijs (2015) van het Ministerie van OCW. Verder is het programma meegenomen in de publicatie Wat werkt bij het verminderen van discriminatie en de Interventie-database effectieve aanpak discriminatie lokaal van het KIS.

Scholen en docenten zetten Gelijk=Gelijk? in om het gesprek over vooroordelen, diversiteit en discriminatie in de klas te voeren en de leerlingen te leren om positieve confrontaties aan te gaan over belangrijke thema’s.

Dialoogtraining voor docenten

Vooroordelen, stereotypen en discriminatie zijn onderwerpen die lastig kunnen zijn om te bespreken. De onderwerpen kunnen polariserend werken of extreme standpunten oproepen. En de meningen en denkbeelden kunnen botsen met de democratische waarden én de persoonlijke waarden en identiteitsbeleving van jou als docent.

Daarom hebben we een dialoogtraining voor docenten ontwikkeld waarin je leert hoe hoe je gesprekken over dergelijke gevoelige onderwerpen kunnen begeleiden. Docenten leren om gestructureerd botsende waarden en wereldbeelden bloot te leggen en bespreekbaar te maken. En krijgen handvatten om op actieve wijzen een moreel kompas te zijn voor hun leerlingen en studenten. Ook wanneer de democratische of de eigen waarden onder vuur liggen.

Dialoogtraining voor docenten

Samen sterk tegen online haat en discriminatie

Jongeren krijgen dagelijks te maken met haatberichten en discriminatie op social media. Om dit groeiende probleem aan te pakken zijn we samen met Netwerk Mediawijsheid – in opdracht van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid – het project ‘Samen sterk tegen online haat en discriminatie’ gestart.

Meer weten?

Wil je meer weten over dit onderwerp of wat jij als docent kunt doen aan discriminatie in de klas? Neem dan contact met ons op via onderstaand formulier!

Naam(Vereist)
Dit veld is verborgen bij het bekijken van het formulier